कृषी विकास आणि महिला सक्षमीकरणाच्या क्षेत्रात,महिला बचत गटांना(SHGs) ड्रोनची तरतूद हे प्रगती आणि सर्वसमावेशकतेकडे एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. हा उपक्रम केवळ कृषी पद्धतींचेच आधुनिकीकरण करत नाही तर ग्रामीण भागातील महिलांमध्ये आर्थिक स्वातंत्र्य मिळवून देईल.
महिला स्व-सहाय्य समूहांना कृषी ड्रोन योजनेचे उद्घाटन करण्याचे एक उत्तम प्रयत्न आहे ज्याने महिलांना अत्यंत महत्त्वाची कृषीसंबंधित तंत्रज्ञाने आणि साक्षमता प्राप्त होण्याची संधी मिळते.
या योजनेत स्व-सहाय्य समूहांना (SHG) ड्रोन्स प्रदान केले जातात, ज्याचा उद्देश आहे कृषीक्षेत्रात नवीन तंत्रज्ञानाची अपेक्षा करणे आणि कृषीसंबंधित कामांमध्ये सहभागी होणे.
योजना
पंतप्रधानांच्या नेतृत्वाखाली श्री. नरेंद्र मोदी, केंद्रीय मंत्रिमंडळाने महिला बचत गटांना ड्रोन पुरविण्याच्या उद्देशाने केंद्रीय सेक्टर योजनेला मंजुरी दिली आहे. 2024-25 ते 2025-26 या कालावधीसाठी अर्थसंकल्पात तरतूद करून, ही योजना महिला स्वयंसहाय्यता गटांना त्यांच्या कृषी पद्धतींमध्ये ड्रोनचा परिचय करून त्यांना सक्षम बनविण्याचा प्रयत्न करते.
अंमलबजावणी धोरण
या योजनेची प्रभावीपणे अंमलबजावणी करण्यासाठी, महिला बचत गटांसह कृषी आणि ग्रामीण विकास विभागांसाठी संसाधने आणि प्रशिक्षण सहाय्य देण्यासाठी ड्रोन खरेदी केले जातील. ड्रोन वापरासाठी क्लस्टर्स आर्थिक व्यवहार्यतेच्या आधारावर केली जाईल, ड्रोन आणि आर्थिक सहाय्य प्राप्त करण्यासाठी 15,000 महिला बचत गटांची निवड केली जाईल.
आर्थिक मदत
महिला बचत गटांना ड्रोन आणि संबंधित घटक/पर्याय खरेदीच्या खर्चाच्या 80% कव्हर करणारी आर्थिक मदत मिळेल. ड्रोन खरेदी आणि देखभाल सुलभ करण्यासाठी, उर्वरित खर्चासाठी 3% व्याज अनुदानासह कर्ज उपलब्ध असेल.
प्रशिक्षण आणि कौशल्य विकास:
निवडलेल्या SHG सदस्यांना ड्रोन पायलटिंग आणि देखरेखीचे सर्वसमावेशक प्रशिक्षण कार्यक्रम, कृषी उद्देशांसाठी तयार केलेल्या अतिरिक्त सत्रांसहित केले जातील. ड्रोन ऑपरेशनमध्ये प्राविण्य मिळवण्यासाठी नामांकित संस्थांकडून प्रशिक्षण घेण्यात येईल.
फायदे आणि परिणाम:
या योजनेतून महिला बचत गटांचे सक्षमीकरण करणे, कृषी उत्पादकता आणि कार्यक्षमता वाढवणे आणि ग्रामीण भागातील सामाजिक-आर्थिक विकासाला चालना देणे अपेक्षित आहे. आधुनिक तंत्रज्ञान आणि उत्पन्न-निर्मितीच्या संधींमध्ये प्रवेश प्रदान करून, समुदायांचे उत्थान आणि लैंगिक समानता वाढवणे हे त्याचे उद्दिष्ट आहे.
आव्हाने आणि उपाय:
योजनेची अंमलबजावणी करताना, लॉजिस्टिक अडथळे, प्रशिक्षणाच्या गरजा आणि तांत्रिक समस्या यासारखी आव्हाने उद्भवू शकतात. ही आव्हाने मजबूत लॉजिस्टिक प्लॅनिंग, सर्वसमावेशक प्रशिक्षण कार्यक्रम आणि कार्यक्षम आर्थिक व्यवस्थापनाद्वारे हाताळली जाऊ शकतात.
यशोगाथा आणि केस स्टडीज:
यशोगाथा आणि पायलट प्रोजेक्ट्स यासारख्या उपक्रमांचे फायदे दर्शवितात, ज्यामुळे योजनेच्या परिणामकारकतेबद्दल आत्मविश्वास वाढू शकतो. कृषी क्षेत्रात ड्रोन तंत्रज्ञानाचा लाभ घेणाऱ्या एसएचजी किंवा समुदायांची उदाहरणे त्याच्या परिवर्तनाची क्षमता ठळक करू शकतात.
भविष्यातील संभावना:
पुढे पाहता, योजनेच्या दीर्घकालीन उद्दिष्टांमध्ये शाश्वतता उपाय आणि SHGs द्वारे ड्रोन वापराचा विस्तार समाविष्ट आहे. धोरणातील बदल आणि नवकल्पना अशा उपक्रमांची परिणामकारकता वाढवू शकतात, सतत प्रगतीचा मार्ग मोकळा करतात. ड्रोनचा वापर विशेष करून टेक्नो उर्वरके जसे की नॅनो यूरिया आणि नॅनो डीएपीचा वापर करू शकतो.
काही महत्वाच्या लिंक्स:
नॅनो यूरिया आणि नॅनो डीएपीचा
ड्रोन खरेदी
Drones To Self Help Groups – PIB
Leave a Reply